Onlangs werd ik door Wim Fokker uitgenodigd om deel te nemen aan een vogelringweekend op Schiermonnikoog (‘Schier’). Wim is voorzitter van stichting Vogel Ring Station Schiermonnikoog. Met een groep van 25 vrijwilligers vangt en ringt hij vogels met als doel om op wetenschappelijke wijze inzicht te krijgen in de vogeltrek en de functie die Schier daarin vervult.
Het vogelringstation Schiermonnikoog is gevestigd in het Groene Glop (‘Het Glop’). Glop is een Schiermonnikoogs woord waarmee een lage natte duinvallei wordt aangeduid. Aan de noord- en westzijde liggen duinen van waaruit kwelwater naar het Glop stroomt. Aan de oostkant ligt een open vochtig terrein met spaarzame struikopslag. Ten zuiden vinden we de Banckspolder die voornamelijk uit weilanden bestaat. VRS is begin zestiger jaren door de VU Amsterdam opgezet. Mijn vader heeft er nog geringd als bioloog medio jaren 60.
Ringen kun je trouwens niet zomaar. Daarvoor moet je een gedegen opleiding en examen doen. Er is ook een vergunning nodig om vogels te vangen en te ringen.
Onlangs was het zover. Na een voorspoedige reis naar Lauwerensoog, nam ik de boot van 9:30u naar Schier. In de verte lagen tientallen zeehonden op een zandplaat. Na aankomst in de haven van Schier fietste ik via de Veerweg naar vaste land. Op de drooggevallen kwelder rechts waren diverse steltlopers en eenden flink aan het foerageren. De verschillende typen plevieren en strandlopers vind ik overigens nog moeilijk te duiden. Winter- versus zomerkleed, juveniel versus volwassen vogel, nuances van kleuren, etc etc… zoveel parameters waar je rekening moet houden. De aanwezige wulpen, scholeksters, bergeenden en brandganzen waren me wel direct duidelijk gelukkig. Maar gelukkig zou ik op pad gaan met steltloperexperts, voor mij nog een hoop te leren…
Aangekomen bij het Slop kon ik direct meehelpen met Daphna, Symen en Kees met het vangen en ringen van zangvogels. In een soort moerasbos zijn verschillende netten gespannen. Elk uur werd de ronde gedaan en gekeken of er nog vogels waren gevangen. De gevangen vogels werden voorzichtig uit de netten gehaald en afzonderlijk in een stoffen zakje gedaan.
Terug bij het VRS huis werd de vogel uit het zakje gehaald. Vetgehalte werd bepaald door te blazen op de buik en keel. De mate van vet zegt iets over de capaciteit om te trekken. Door de vleugel veren te checken kan een inschatting gemaakt worden hoe oud de vogels zijn. Geslacht werd bepaald. Vogel geringd. En na de weging werd de vogel vrijgelaten.
En wat hebben we die vrijdag gevangen en geringd?
Vroeg in de ochtend waren er al witkopstaartmezen geringd. Een bijzonder vogeltje, waar in Nederland het meestal om de gewone staartmees gaat. Die dag vingen we een pimpelmees met een ring afkomstig uit Litouwen. Zo’n vogeltje, zo’n lange reis! En dan de koperwieken, waterrallen en goudhanen… ik heb er nog nooit zoveel van dichtbij bekeken. Goudhanen, de kleinste vogeltjes van Nederland, trekken in het najaar vanuit Noord-Scandinavië naar het Zuiden via de Waddeneilanden. En wat een prachtige vogel is die waterral!
En na de vangst van een geringde boomkruiper, dachten we heel even dat het om een taigaboomkruiper gaat (i.p.v. een boomkruiper, zoals informatie uit de ringgegevens ons vertelde). Van dichtbij zag ik hoe het team de vogel minutieus analyseerde … kleuren, verenkleed, lengte van de snavel. Maar de bevestiging was daar: een boomkruiper.
Helaas ging het regenen en harder waaien. De geplande steltlopernacht werd afgeblazen. Wel dienden de netten en de tent ontmanteld te worden. Zaterdagochtend vertrokken we om 7:00u vanaf de Herdershut. Ik liep samen met Wim en met Thomas Lameris, elk met een kar, via de uitgestrekte kwelder naar het Wad.
Thomas is ecoloog en verbonden aan het NIOZ. Over zijn onderzoek naar de brandgans in Rusland is een mooie reportage gemaakt, De vlucht van de brandgans in het programma Kennis van nu, zie NPO Uitzending gemist.
Tijdens de tocht over de kwelder zagen we de graspiepertrek in volle gang. En tussen de graspiepers door zagen we enkele veldleeuweriken op hun karakteristieke wijze omhoog vliegen, onderwijl luid kwetterend. En daar, een immense groep brandganzen waar we langs moesten. En scholeksters. Drie brilduikers vlogen over ons heen.
Aan de rand van het Wad zagen we een dode scholekster liggen, fors geringd. Het dier werd meegenomen om verder te kunnen analyseren.
Toen de netten, de hut en andere materialen opgeborgen waren op de karren, begonnen we aan onze terug tocht.
Een parade aan steltlopers… bonte strandloper, bontbekplevier, steenloper, kluut, tureluur, wulp. Het water stond wat hoger zodat we de slenk moesten omzeilen via het Wad. En daar vlogen twee pijlstaarten. Weer op de kwelder zagen we in de verte een juveniele zeearend. Yes! Check!
Eenmaal terug bij de Herdershut even uitgeblazen en geluncht. Mooi gesprek, onder andere over de vogelavonturen van Wim en van Thomas. De rest van het weekend hebben we nog wat zangvogels mee helpen ringen en heerlijk rondgelopen en gefietst over het prachtige eiland.
Het was een prachtig weekend. Wim, hartelijk dank voor deze mooie ervaring! Wat mij betreft graag snel weer!
Alle foto’s van Jaap Vermeiden, excl. kwelderfoto van Joop van Houdt.